De lekkerste recepten voor een Nederlandse stamppot sperziebonen

Stamppot is een typisch Nederlands gerecht dat al sinds de middeleeuwen geserveerd wordt aan de Hollandse keukentafel. Dit komt vooral doordat het makkelijk klaar te maken is. Het enige wat je er voor gebruikt is een goede portie aardappels en groente. De Nederlandse voorouders aten vroeger vooral hutspot, de bekende stamppot met aardappelen, wortel en ui. Tegenwoordig maakt men stamppot van bijna alles wat je kan mengen met fijngestampte groenten. Denk aan stamppot met spinazie, andijvie of sperziebonen. Hier hoort ook het stukje vlees en de vette jus bij, anders is de stamppot voor de meeste Nederlanders niet compleet.

Hoe de Spanjaarden stamppot introduceerden

Stamppot lijkt een echt oud-Hollands gerecht, maar niets is minder waar. Toen in de 16e eeuw de Tachtigjarige Oorlog begon, kwam Spanje ook Nederland binnen. De Spaanse soldaten hadden behoefte aan stevige maaltijden die hen lang op de been konden houden. Naast paella en tortilla de patatas, aten ze ook veel stamppot omdat dit een stevig en gemakkelijk te bereiden gerecht was. Hun stamppot bestond uit aardappelen, pastinaak, ui en vlees. Hoewel de stamppot dus eigenlijk niet helemaal Nederlands is, is de hutspot dit wel. Nadat de Spanjaarden zich terugtrokken is de stamppot pastinaak veranderd in een hutspot met wortelen en ui.

De keuze is reuze voor verschillende soorten stamppot

Stamppot sperziebonen is een hele bekende die in veel Nederlandse huishoudens regelmatig op tafel staat. Toch stopt het niet bij deze bekende stamppot. Naast de hutspot zijn er nog veel meer keuzes wanneer je voor een ouderwetse prak gaat. Een die je vroeger vast wel eens hebt gegeten is de boerenkoolstamppot. Daarnaast was ook de andijviestamppot echt populair in grootmoeders tijd. Tegenwoordig lijken Nederlanders met allerlei soorten stamppot te experimenteren, zolang er maar een goede lading jus overheen gaat. Zo zie je ook steeds vaker stamppot met zoete aardappel, spinazie of prei voorbij komen.  

Hoe stamppot sperziebonen een hit werd

Hutspot was de eerste stamppot die ons land kende in de 16e eeuw, maar daar kwam al snel verandering in. Boeren kregen het idee om hun groente te serveren met aardappelen en er zo stamppot van te maken. Waarom zouden ze het alleen bij wortel houden, wanneer ze ook regelmatig andere groenten hadden om in het gerecht te verwerken? Zo ontstonden in de loop der jaren allerlei verschillende soorten stamppot, waaronder de stamppot sperziebonen. Deze was zo vol van smaak, dat veel arbeiders zwoeren bij de stamppot sperziebonen met een stukje vlees en vette jus.

De evolutie van stamppot sperziebonen

Toen de stamppot sperziebonen in de 16e eeuw aan populariteit won, bestond het gerecht enkel nog uit sperziebonen, aardappelen, ui, een stukje vlees en soms jus. Tegenwoordig vinden Nederlanders steeds weer nieuwe manieren om de recepten voor deze stamppot nog lekkerder te maken. Zo voegen ze bijvoorbeeld room of melk toe aan de aardappelen om deze nog smeuïger te maken, of spekjes voor die extra zoute bite. Ook de jus die erbij geserveerd wordt lijkt te veranderen. Waar de jus vroeger alleen uit het vet van vlees bestond, zie je nu steeds vaker extra smaakjes om de stamppot nog lekkerder te laten smaken.

Stamppot wordt opgepikt door andere landen

Spanje was misschien het eerste land dat zijn eigen stamppot recept gebruikte, toch heeft Nederland het gerecht echt op de kaart gezet. Door de jaren heen zijn er zoveel verschillende stamppotrecepten ontstaan, dat dit niet ongehoord kon blijven door omliggende landen. Duitsland en België waren de eerste landen die lucht kregen van deze eenvoudige recepten, en besloten er hun eigen draai aan te geven. Zo wordt het gerecht in België stoemp genoemd, en zitten er regelmatig witte- of bruine bonen doorheen. In Duitsland zijn vooral de zuurkool- en boerenkool stamppot populair, geserveerd met een braadworst.

Het bekendste stamppot sperziebonen recept

Er bestaan veel varianten op de stamppot sperziebonen, maar er is er een die van oudsher als origineel wordt bestempeld. Voor dit recept heb je het volgende nodig: 500 gram sperziebonen, 500 gram aardappelen, een ui, 50 gram boter, zout, peper, nootmuskaat en 1 liter bouillon. Hak eerst de ui fijn en smelt de boter in een grote pan. Voeg de ui toe en bak het een paar minuten. Doe vervolgens de sperziebonen erbij en laat deze een paar minuten bakken. Wanneer deze beetgaar zijn voeg je de aardappelen toe en bak je deze ook een paar minuten mee. Voeg tot slot de bouillon toe en laat het geheel ongeveer 20 minuten koken. Als de groenten gaar zijn, doe je de kruiden erbij en vermaal je de ingrediënten met een staafmixer tot een stamppot. Wil je in middeleeuwse sferen blijven, gebruik dan een stamper in plaats van de staafmixer.

Andere recepten voor stamppot sperziebonen

De basis van een stamppot sperziebonen blijft altijd hetzelfde: stamppot en aardappelen. Alle andere ingrediënten kun je variëren, waardoor je stamppot een net andere smaak krijgt. Voor de Italiaanse versie van deze stamppot voeg je bijvoorbeeld wat Italiaanse kruiden, knoflook en tomatenpuree toe. Zo geef je de stamppot een iets pittigere smaak. Voor een andere variant vervang je het stukje vlees voor vis, bijvoorbeeld zalm. Dit lijkt een kleine aanpassing, maar verandert de smaakbeleving van het recept volledig. Een andere optie is om tijdens het koken al geraspte kaas toe te voegen en deze mee te laten koken. Dit maakt het geheel smeuïger en wat zouter van smaak.

Stamppot sperziebonen past in iedere keuken

Of je nu houdt van een oud-Hollandse pot zonder te veel poespas, of het liefst iedere dag van een andere cuisine geniet, stamppot is er voor je. Door de verschillende mogelijkheden om de stamppot sperziebonen op smaak te maken, is er altijd wel een variant te vinden die aansluit op jouw favoriete keuken. Ga voor Italiaans door extra kruiden en knoflook toe te voegen, of juist voor Duits door er een braadworst aan toe te voegen. Hou je niet van vlees, vervang deze dan door een zacht stuk zalm. De mogelijkheden voor het bereiden van stamppot zijn eindeloos, waardoor dit gerecht al generaties lang doorgegeven wordt en het nooit verveeld.